(08.02.2009) Stanisław Frączysty, pseud. Sokół - legendarny kurier tatrzański na szlaku Chochołów-Budapeszt, żołnierz AK, więzień niemieckich więzień oraz obozów w Auschwitz i Buchenwaldzie, zmarł w sobotę rano w swym domu w Chochołowie.
Frączysty urodził się 5 lutego 1917 roku w Chochołowie. Jako żołnierz ruchu oporu wsławił się brawurową akcją przeprowadzenia w październiku 1941 roku przez zieloną granicę z Węgier do Polski marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza.
Stanisław Frączysty w ręce Niemców wpadł 22 lutego 1942 roku. Przebywał najpierw w gestapowskiej katowni Palace w Zakopanem, a później na Montelupich w Krakowie. 26 marca wywieziono go do Auschwitz, gdzie otrzymał numer obozowy 27235. Pod koniec 1944 roku z grupą kilkuset więźniów trafił do KL Buchenwald. Wyzwolenia doczekał w kwietniu 1945 roku. Po kilkumiesięcznym pobycie w amerykańskiej strefie okupacyjnej wrócił do Polski.
W 1949 roku bezpieka aresztowała go za współpracę z obcym wywiadem. Po kilku tygodniach więzienia został zwolniony. Był rolnikiem w rodzinnym Chochołowie.
Stanisław Frączysty był odznaczony Orderem Virtuti Militari. Kilka lat temu otrzymał od prezydenta RP Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. Był wieloletnim działaczem Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Rodzin Oświęcimskich.
28 maja 2006 roku Stanisław Frączysty był wśród 32 byłych więźniów, którzy spotkali się pod Ścianą Śmierci w byłym obozie Auschwitz I z papieżem Benedyktem XVI.
Pogrzeb odbędzie się we wtorek 10 lutego, o godz. 14.00 w Kościele Parafialnym w Chochołowie.

Źródło: "Porozumienie Orła Białego", PAP, Wikipedia
Fot. Wojciech Orawiec

■■■■■

Frączysty Stanisław
(nr obozowy 27235)

Legendarny kurier tatrzański, który w 1941 roku przeprowadził z Węgier do Polski marszałka Rydza-Śmigłego; więzień Palace,- zakopiańskiej katowni Gestapo, Montelupich, KL Auschwitz i Buchenwaldu. „Za wyróżniającą się odwagę w pełnieniu służby kurierskiej w warunkach bojowych oraz za postawę wobec wroga po uwięzieniu” odznaczony Orderem Virtuti Militari. Po wojnie prześladowany przez komunistyczne służby bezpieczeństwa, wiódł spokojny, rolniczy żywot w Chochołowie. Nigdy nie zabiegał o zaszczyty dla siebie. Upominał się o innych. Doprowadził do uporządkowania mogiły żołnierzy rozstrzelanych przez Niemców w grudniu 1939 roku w Chochołowie, grobów partyzantów „Ognia” poległych w rejonie Chochołowa w 1947 roku. Przyczynił się do położenia pamiątkowych kamieni upamiętniających powstanie chochołowskie, miejsce, w którym przekroczył granicę Rydz-Śmigły, a na ścianie domu Franciszka Frączystego, w którym powołano oddział Dywersji Pozafrontowej, gdzie znajdował się kurierski punkt kontaktowy i gdzie zatrzymywali się wszyscy prowadzeni przez niego do kraju piłsudczycy, wmurował pamiątkową tablicę.
Wszelkie odznaczenia i dokumenty poświadczające wkład rodziny Frączystych w walkę o Polskę trzymał w kartonowym pudle. Dziad Stanisława, Szymon, walczył w powstaniu chochołowskim, za co był więziony przez Austriaków w twierdzy w Spilbergu. Brat, Franciszek, żołnierz 1920 roku, kurier Związku Walki Zbrojnej, zginął w KL Auschwitz. Drugi brat, Karol, poległ podczas wojny domowej w Hiszpanii. Trzeci brat, Gustaw, kawaler Orderu Virtuti Militari, kurier ZWZ, żołnierz Brygady Karpackiej, walczący pod Tobrukiem i Monte Casino, poległ pod Bolonią. Siostry – Rozalia, Władysława i Zofia – zaangażowane w działania konspiracyjne były więzione przez gestapo.

źródło: http://www.auschwitzmemento.pl/bionotka.php?id=27