(09.09.2009)
Dawid Golik, Robert
Kowalski - Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddzia³ w Nowym Targu:
"Od
19 lat co roku we wrze¶niu w 49 pañstwach obchodzone s± Europejskie Dni
Dziedzictwa, których celem jest promocja narodowego i regionalnego
dziedzictwa kultury jako ¼ród³a kultury europejskiej.
W Polsce w 2009 roku
EDD odbêd± siê w dniach 12-13 i 19-20 wrze¶nia pod has³em "Zabytkom na
odsiecz. Szlakiem grodów, zamków i twierdz". W Ma³opolsce koordynatorem
EDD jest Regionalny O¶rodek Badañ i Dokumentacji w Krakowie. Zwiedziæ lub
zobaczyæ bêdzie mo¿na: zamek w Dêbnie ko³o Brzeska (12-13.09), zamek w
Dobczycach (12-13.09), forty i koszary austriackiej Twierdzy Kraków (12-13
i
19-20.09),
zabytki Lanckorony i okolic, Muzeum ¯up Krakowskich w Zamku ¯upnym w
Wieliczce, Punkt Oporu "Wietrznica" w Tylmanowej - Rzekach (12-13.09) - tu
na skrzy¿owaniu dróg Nowy S±cz - Nowy Targ i Nowy Targ - Ochotnica Dolna,
12.09 o godzinie 11 nast±pi otwarcie tegorocznych EDD w Ma³opolsce.
Ponadto od 12-14.09 uczestniczyæ bêdzie mo¿na w imprezie "Otwarte zagrody"
zorganizowanej w Rodakach ko³o Olkusza oraz w najwiêkszej imprezie
prawobrze¿nej czê¶ci Krakowa - VIII Podgórskich Dniach Otwartych Drzwi
(25-27.09.)
Strony internetowe:
http://edd.com.pl/index.php/idea-edd
http://www.kobidz.pl/app/site.php5/article/53/4043.html
Scenariusz spotkania w ramach
Europejskich Dni Dziedzictwa 2009
PUNKT OPORU „WIETRZNICA”1939
patronat Wójt Gminy Ochotnica Dolna
Tylmanowa – Rzeki
12-13 wrze¶nia 2009 r.
Organizatorzy
Gmina Ochotnica Dolna
So³ectwo Tylmanowa
Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddzia³ w Nowym Targu
Pocz±tek godz. 11.00
Otwarcie Europejskich Dni Kultury:
Pod „Basta”
Przedstawiciel Urzêdu Marsza³kowskiego
Wójt Gminy Ochotnica Dolna
Prezes PTH O/Nowy Targ
Skrzy¿owanie dróg: krajowej Nowy S±cz - Nowy Targ i powiatowej Nowy Targ-
Ochotnica – punkt drogowy z pojazdem historycznym + baner
Plac przed biurami Firmy „Empol”
* Centrum Organizacyjne – stoisko z materia³ami promocyjnymi Europejskich
Dni Dziedzictwa, Urzêdu Marsza³kowskiego, Urzêdu Gminy Ochotnica Dolna
oraz Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddzia³ w Nowym Targu
* Pocz±tek trasy turystycznej – miejsce spotkania z przewodnikiem
* Dioramy przygotowane przez:
* GRH „Podhale w ogniu” (Nowy Targ) - Wrzesieñ 1939 oraz LWP
* SHR Wrzesieñ 39 (Przemy¶l) - karabin ppanc. UR
* GRH 17 Inf. Dyw.(Nowy Targ) - stanowisko mo¼dzierzy
Udostêpnianie PO „Wietrznica”
W ramach udostêpnienia PO „Wietrznica” dla turystów i przyby³ych go¶ci,
organizatorzy przewidzieli dwa warianty: pierwszy dla pocz±tkuj±cych
turystów i m³odzie¿y (czas przej¶cia ok. 45 min.) oraz drugi – dla
do¶wiadczonych i zainteresowanych zwiedzaniem ca³ej PO „Wietrznica”- czas
przej¶cia tego wariantu ok. 1.30.
* Pierwszy wariant przeznaczony dla dzieci, m³odzie¿y oraz osób, dla
których warunki wêdrówki po górach bêd± mêcz±ce. W ramach trasy bêdzie
mo¿liwo¶æ obejrzenia zachowanych rowów strzeleckich, wnêk strzeleckich,
stanowisk dla ciê¿kiego karabinu maszynowego, rêcznego karabinu
maszynowego, wykop pod fundament schronu bojowego. W kilku miejscach
odtworzone zostan± stanowiska, które obsadz± cz³onkowie Grup
Rekonstrukcyjnych. Bêdzie mo¿na zatem obejrzeæ stanowisko ckm wz.30 i
wz.08, rkm wz. 36, zapoznaæ siê z uzbrojeniem i wyposa¿eniem polskich
¿o³nierzy, walcz±cych w tym rejonie we wrze¶niu 1939 r. Trasa koñczyæ siê
bêdzie na polanie widokowej, z której rozpo¶ciera siê wspania³a panorama
na ca³e pole bitwy, Gorce, Beskid S±decki, Wzgórze Bastê, drogê Ochotnica
- Tylmanowa. Na polanie zostanie tak¿e zrekonstruowany obóz partyzancki,
gdzie bêdzie mo¿liwo¶æ zapoznania siê z ¿yciem codziennym |le¶nych ludzi|,
obejrzeæ sprzêt i wyposa¿enie partyzantów z Armii Krajowej.
* Drugi wariant przeznaczony dla najbardziej zainteresowanych. Przebiega³
bêdzie po trasie pierwszej, a nastêpnie wiód³ do dalszych zlokalizowanych
znacznie wy¿ej stanowisk bojowych. Tury¶ci, którzy zechc± kontynuowaæ
zwiedzanie, bêd± mieli okazjê zobaczyæ m.in. wykopy pod tradytor
artyleryjski, schron bojowy, stanowisko armaty polowej oraz ¶wietnie
zachowane punkty ogniowe, wnêki strzeleckie i rowy dobiegowe. Przej¶cie
ca³ej trasy zajmie ok. 1.30 godz.
* Przewiduje siê tak¿e indywidualne zwiedzanie, bowiem przygotowane
zostan± odpowiednie oznaczenia, kieruj±ce do najwa¿niejszych fragmentów PO
„Wietrznica”, w tym przede wszystkim zrekonstruowanych stanowisk bojowych
oraz Polany Widokowej.
Inscenizacje historyczne:
* Eksperyment - rekonstrukcja przes³ania meldunku przez wysuniêt± placówkê
do dowództwa PO „Wietrznica” za po¶rednictwem go³êbia pocztowego. Pocz±tek
rekonstrukcji na Prze³. Knurowskiej ok. godz. 12.00 – zakoñczenie w
pobli¿u Centrum Organizacyjnego.
* Rekonstrukcja obozu 1 pu³ku strzelców podhalañskich Armii Krajowej –
polana widokowa.
* Inscenizacja walk w rejonie PO „Wietrznica”.
Miejsce rekonstrukcji polana widokowa w pobli¿u obozu partyzanckiego.
Przedmiotem rekonstrukcji bêdzie natarcie oddzia³ów niemieckich i
s³owacki, ostrza³ polskich umocnieñ z mo¼dzierzy a nastêpnie obej¶cie
pozycji i w konsekwencji wycofanie siê obroñców.
* Inscenizacja walk w rejonie rejonie Tylmanowej
Miejsce rekonstrukcji polana widokowa w pobli¿u obozu partyzanckiego.
Przedmiotem rekonstrukcji bêdzie potyczka Oddzia³u partyzanckiego Armii
Krajowej z niemieck± kolumn± i rozbicie punktu drogowego
Szczegó³owy program:
* Godz. 11.00 Otwarcie Europejskich Dni Dziedzictwa
* Godz. 11.30 Pierwsze zwiedzanie PO „Wietrznica”
* Godz. 12.30 Inscenizacja ³±czno¶ci za po¶rednictwem go³êbia
* Godz. 13.00 Drugie zwiedzanie PO „Wietrznica”
* Godz. 14.30 Trzecie zwiedzanie PO „Wietrznica”
* Godz. 16.00 Inscenizacja walk o PO „Wietrznica” - polna widokowa
* Godz. 17.00 Zakoñczenie pierwszego dnia
* Godz. 19.00 Wyk³ad D. Golika i R. Kowalskiego, Walki w Dolnie Dunajca we
wrze¶niu 1939 r., po³±czony z prezentacj± multimedialna.
13 wrze¶nia 2009 r.
Godz. 10.00 Pierwsze zwiedzanie PO „Wietrznica”
Godz. 11.00 Drugie zwiedzanie PO „Wietrznica”
Godz. 12.30 Eksperyment z go³êbiem pocztowym
Godz. 14.30 Trzecie zwiedzanie PO „Wietrznica”
Godz. 16.00 Inscenizacja potyczki partyzantów
Godz. 17.00 Podsumowanie i zakoñczenie imprezy
Udzia³ Grup Rekonstrukcyjnych w wydarzeniu:
GRH „Podhale w ogniu” - sekcja wrzesieñ39 (diorama i obsada pozycji)
1 oficer + 5 ¿o³nierzy (rkm wz. 28, rower, go³êbnik)
- sekcja partyzancka (diorama)
1 oficer + 8 ¿o³nierzy (mg 42, rkm., kocio³ek, obóz)
GRH Batalion ON „O¶wiêcim” - 1 oficer + 2 ¿o³nierzy (rkm wz. 28)
SRH „Wrzesieñ 39” - 2 ¿o³nierzy (karabin ppanc. Ur)
GRH 17. Inf. Dyw.- 1 oficer + 15 ¿o³nierzy (mg 34, 2 mo¼dzierze)
KVH „Orava” - 1 oficer + 4 ¿o³nierzy (rkm ZB vz. 34)
RYS
HISTORYCZNY
Punkt Oporu „Wietrznica” 1939
Punkt Oporu „Wietrznica” znajduje siê w miejscowo¶ci Tylmanowa-Rzeka na
terenie gminy Ochotnica Dolna, ok. 10 km na pó³noc od Kro¶cienka nad
Dunajcem. Stanowi on jeden z najlepiej zachowanych kompleksów polskich
fortyfikacji polowych z Wojny Obronnej 1939 r. w po³udniowej Ma³opolsce.
Umocnienia wzniesione w sierpniu 1939 r. przez ¿o³nierzy z Batalionu
Korpusu Ochrony Pogranicza „¯ytyñ”, stanowi± fragment wiêkszego za³o¿enia
fortyfikacyjnego, które mia³o broniæ dolinê Dunajca przed spodziewanym
atakiem niemieckim od strony S³owacji. W jego sk³ad wchodzi³y tak¿e: Punkt
Oporu „K³odne” oraz Punkt Oporu „Korytnica”. Ich plany opracowano na
prze³omie czerwca i lipca 1939 r. pod kierunkiem p³k. dypl. Mariana
Porwita. Przewidywano w tym rejonie budowê sta³ych ¿elbetonowych schronów
bojowych w³±cznie z tradytorami artyleryjskimi. Niestety, zabrak³o czasu
na ich zbudowanie. Wykonano jedynie kilka wykopów fundamentowych, które
w³±czono do rozleg³ego systemu okopów. Obiekty znajdowa³y siê w pasie
dzia³añ utworzonej 10 lipca 1939 r. Armii „Karpaty”.
Po niemieckiej i s³owackiej agresji na Polskê ca³o¶æ umocnieñ obsadzili
¿o³nierze Oddzia³u Wydzielonego kpt. Romana Wróblewskiego, w sk³ad którego
wchodzi³y pododdzia³y z Batalionu KOP „¯ytyñ” oraz Batalionu Obrony
Narodowej „Limanowa”.
Walki w tym rejonie rozpoczê³y siê ju¿ w pierwszych dniach wrze¶nia 1939
r. Od 2 do 3 wrze¶nia pozycji PO „K³odne” broni³a 3 kompania Batalionu KOP
„¯ytyñ” pod dowództwem ppor. Tadeusza Piotrowskiego. Polscy ¿o³nierze
walczyli tutaj z dziesiêciokrotnie liczniejszy przeciwnikiem – niemieck± 2
Dywizj± Górska i s³owacka 1 Dywizja Piechoty ze sk³adu XVIII Korpus
Armijnego.
Na wie¶æ o przenikaniu przez Prze³êcz Knurowsk± jednostek s³owackich,
obroñcy opu¶cili K³odne, wysadzili skalisty stok Basty i obsadzili Punkt
Oporu „Wietrznica”. Obrona zosta³a wzmocniona 2 kompani± ON „Limanowa” pod
dow. ppor. rezerwy Stanis³awa Ziêby. Ponadto, jako wsparcie sprowadzona
zosta³a tak¿e 2 kompania Batalionu KOP „¯ytyñ” por. Jerzego Grudnickiego i
kompania karabinów maszynowych por. Januarego Wigury. Oddzia³ dysponowa³
stosunkowo silnym uzbrojeniem, w tym broni± przeciwpancern± i jedn± armat±
polow±. Polacy przez ponad 24 godziny stawiali zaciêty opór wojskom
niemieckim i s³owackim, zadaj±c im znaczne straty. Po zaciêtej walce w
obawie przed okr±¿eniem, obroñcy Wietrznicy, opu¶cili nie zdobyte
stanowiska i wycofali siê w nocy z 4 na 5 wrze¶nia górami, w kierunku
Nowego S±cza.
Na po³o¿on± nad Dunajcem pozycjê sk³adaj± siê licz±ce kilkaset metrów
d³ugo¶ci rozbudowane rowy strzeleckie z doskonale zachowanymi stanowiskami
dla rêcznych i ciê¿kich karabinów maszynowych. Ponadto rozpoznawalne s±
wci±¿ pozycje dla armaty przeciwpancernej, armaty polowej oraz wykopy
fundamentowe pod schrony ¿elbetonowe. Z pozycji obronnych rozpo¶ciera siê
wspania³y widok na Dolinê Dunajca, Beskid S±decki oraz Gorce. "
|