(13.09.2005) Wojciech Szatkowski: "W nowotarskim MOK-u odbyła się konferencja „Edukacja regionalna. Podtatrze”. Wygłoszono referaty, a ponadto były prezentacje szkół uczestniczących w projekcie. Organizatorami konferencji są: Województwo Małopolskie, Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Małopolskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Krakowie i Związek Podhalan. Pierwszy dzień upłynął pod znakiem referatów i prezentacji placówek uczestniczących w konferencji. Zebranych powitał gospodarz, prof. Stanisław A. Hodorowicz. Obecni byli także marszałek Województwa Małopolskiego Janusz Sepioł i wicemarszałek Andrzej Sasuła. Marszałek Janusz Sepioł podkreślił rolę edukacji regionalnej: - Obecnie mamy czytelny obraz edukacji w Małopolsce. U nas widać, że w tej dziedzinie można mieć wyniki, i to nie tylko w wielkich miastach. Dlatego trzeba się pokłonić rodzicom, małopolskim samorządowcom, a przede wszystkim nauczycielom. Wspomniał też o bardzo ważnej misji tworzenia kadr dla regionu. Ponieważ obchodził 50. urodziny otrzymał kwiaty oraz okolicznościowy medal podhalańskiej PPWSZ w Nowym Targu, a „sto lat” rozbrzmiało na sali. Głos zabrał także radny sejmiku województwa małopolskiego Andrzej Gut Mostowy, który mówił o pomocy Województwa Małopolskiego dla lokalnych placówek kulturalnych. Po części oficjalnej rozpoczęły się referaty. Stanisława Trebunia-Staszel mówiła o wychowaniu regionalnym i jego znaczeniu w kontekście historii i teraźniejszości. – Podhale było ożywczym strumieniem dla polskiej kultury i w XIX wieku rozpoczął się społeczny i kulturalny awans tej ziemi - tłumaczyła. Przypomniała też ważne słowa ks. prof. Józefa Tischnera: - kultura góralska jest wielka nie dlatego, że jest góralska, lecz dlatego, że jest ludzka. Wystąpienie zakończyła mówiąc: - zatem regionalne wychowanie, odpowiednio przemyślane i urzeczywistniane może okazać się jedną z ważniejszych dróg kształtowania osobowości młodego człowieka, jego wrażliwości i kreatywności. Poznanie kultury własnego otoczenia, może wyzwolić w dziecku chęć poznania świata i stać się pierwszym krokiem w odkrywaniu historii i kultur innych grup i narodów, poszerzając zarazem jego społeczną-aksjologiczną przestrzeń.
Referat prof. Zbigniewa Mirka dotyczył tożsamości przyrodniczo-kulturowej małych ojczyzn a edukacji regionalnej. Przypomniano słowa Jana Pawła II: - Kto chce odnaleźć samego siebie musi nauczyć się obcować z przyrodą. Na łonie natury, z dala od codziennych trosk, duch łatwiej otwiera się na rzeczywistość nadprzyrodzoną, którą nadaje sens i wartość ziemskim przedsięwzięciom i planom. Cisza gór i biel śniegu mówią (...) nam o Bogu, zachęcają do kontemplacji, która jest nie tylko drogą wiodącą do spotkania z Tajemnicą, ale i warunkiem humanizacji naszego życia i wzajemnych stosunków między ludźmi... Przypomniano także relacje między życiem a środowiskiem, miejsce formacji duchowej i bioróżnorodność. Anna Mlekodaj mówiła o języku i literaturze Podtatrza jako źródle inspiracji dla nauczycieli realizujących programy dziedzictwa kulturowego w regionie. Stwierdziła między innymi, że nasz region może się rozwijać dzięki tradycji, ale to źródło bogactwa jednak powoli wysycha, zwłaszcza w czasach globalizacji i chęci nadążania za rzeczywistością. Referantka zauważyła, że właśnie w takich czasach powinno się bardziej dbać o tradycję i jej przejawy. Marek Gotkiewicz przedstawił kulturę ludową Podtatrza w zbiorach muzealnych. Wskazał, że dobrze działające i posiadające swoje programy edukacyjne muzea podhalańskie są miejscami, gdzie prowadzona jest ożywiona działalność związana z edukacją regionalną. Wskazał głównie na placówki posiadające własne, bogate przeważnie programy edukacyjne, a mianowicie na zakopiańskie Muzeum Tatrzańskie, Muzeum im. Władysława Orkana w Rabce, Muzeum Pienińskie w Szczawnicy, Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej i Muzeum Podhalańskie. Julian Kowalczyk mówił o roli Związku Podhalan w rozwoju edukacji regionalne i kultury ludowej, od czasów jego powstania aż po współczesne. Wskazał między innymi na bogactwo imprez regionalnych organizowanych w naszym regionie, działalność wydawniczą Związku, jego współpracę z różnymi organizacjami w terenie. Na konkretne przykłady współpracy samorządu terytorialnego i szkoły w zakresie edukacji regionalnej wskazał Wójt Szaflar Stanisław Ślimak. Józef Staszel swój wywód o wychowaniu w zespole regionalnym rozpoczął od stwierdzenia, że na tych terenach Podhala, gdzie prowadzona jest właściwa praca dydaktyczna w zespołach regionalnych, przestępczość spadła nawet o kilkaset procent... Mówił też o błędach w wychowaniu młodzieży w zespołach góralskich: - by budować i poznawać swój region, trzeba mieć wiedzę zaczerpniętą z literatury, a nie z „Big Brothera”- zaznaczył. Po przerwie odbyły się prezentacje szkół biorących udział w projekcie. Dotyczyły one przede wszystkim form działania związanych z szeroko pojętą edukacją w regionie. Okazało się, że szkoły na terenie Podhala, Orawy i Spisza prowadzą od lat szeroko rozwiniętą działalność, ściśle powiązaną z edukacją regionalną, w dodatku działalność bardzo atrakcyjną dla swoich uczniów. Tym bardziej, że jak było widać na konferencji, większość nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne to prawdziwi pasjonaci. Trudno się było też oprzeć wrażeniu jak mocno region Podhala, Spisza i Orawy jest miejscem, z którego idea rozwijania edukacji regionalnej może promieniować na cały nasz kraj, tak byśmy świadomi swoich korzeni, byli regionalizmem silni".

Foto-relacja (zdjęcia Wojciech Szatkowski i Maciej Stasiński):