(17.07.2006) Wojciech Szatkowski "Rafał Malczewski i mit Zakopanego" - wystawa jest prezentowana w Galerii Włodzimierza i Jerzego Kulczyckich w Zakopanem do 29 października br. Została poświęcona twórczości Rafała Malczewskiego (1892-1965), w kontekście socjologicznego, narodowego, artystycznego i literackiego mitu międzywojennego Zakopanego i jest próbą oddania niezwykłej atmosfery tej miejscowości w tamtym okresie. Jej organizatorem jest Muzeum Tatrzańskie we współpracy z Muzeum Narodowym w Warszawie.
Po prezentacji w Warszawie przyszedł czas na zakopiańską edycję wystawy „Rafał Malczewski i mit Zakopanego”. Przypomnijmy, że Rafał Malczewski urodził się 24 października 1892 r. w Krakowie, był synem słynnego malarza Jacka Malczewskiego. W Zakopanem, w którym mieszkał w latach 1917 – 1939 r., był szeroko znanym literatem, publicystą, malarzem, a także taternikiem i narciarzem. Malował głównie krajobrazy tatrzańskie oraz obrazy o tematyce narciarskiej. Od 1924 r. wystawiał swe prace w kraju i za granicą. Ogłosił też liczne artykuły i felietony o tematyce tatrzańskiej. W 1928 r. wydał zbiór nowel „Narkotyk gór”, potem książkę „Tatry i Podhale” (1935), a także dwie książki ze zbiorami swoich felietonów „Trzy po trzy o sporcie” (1938), „Od cepra do wariata” (1939), a po wojnie „Pępek świata” i szereg innych publikacji. Zmarł 15 lutego 1965 r. w Montrealu w Kanadzie. - Wystawa prezentuje twórczość Rafała Malczewskiego jako malarza, rysownika, pisarza, fotografa, współtwórcy filmów - przedstawioną na tle bogatego środowiska artystycznego i intelektualnego Zakopanego w latach 1918-1939. Rafał Malczewski mieszkał w zimowej stolicy Polski od 1917 do 1939 roku i jako felietonista stał się nieocenionym źródłem naszej wiedzy o Zakopanem okresu międzywojnia. Mało znane lub zapomniane obrazy artysty pochodzące ze zbiorów muzeów i osób prywatnych ukazane na tle działalności innych artystów, pisarzy, muzyków, polityków - ujawniają proces kształtowania się mitu Zakopanego w polskiej kulturze. Mitu złożonego, o wielu wątkach, niektórych szeroko znanych, innych wręcz tajemnych lub celowo ukrywanych. Wystawa jest też przypomnieniem wielu wybitnych osobowości i osobistości, wybrane tematy-rozdziały wystawy zostaną przedstawione problemowo – pisze Dorota Folga-Januszewska.
Staraniem wydawnictwa BOSZ ukazała się dwutomowa publikacja, odtwarzająca zakopiańskie dzieje Rafała Malczewskiego do 1939 r. w kontekście sztuki polskiej i życia artystycznego w Zakopanem w latach 1918-1939.Wydana obecnie książka to dwutomowa publikacja wydana z okazji wystawy pod tytułem „Rafał Malczewski i mit Zakopanego”. „Rafał Malczewski i mit Zakopanego” tom I, wybór, opracowanie, tekst: Dorota Folga-Januszewska. „Zakopane w czasach Rafała Malczewskiego”, tom II, zawiera teksty następujących autorów: Lesława Dalla, Doroty Folgi-Januszewskiej, Teresy Jabłońskiej, Michała Jagiełły, Henryka Josta, Elżbiety Jost-Kleczkowskiej, Urszuli Kozakowskiej-Zauchy, Stefanii Krzysztofowicz-Kozakowskiej, Marii Kurpik, Janusza Odrowąża-Pieniążka, Macieja Pinkwarta, Wojciecha Skarbek-Wojczyńskiego, Jacka Woźniakowskiego, Anny Żakiewicz. Redakcja i wstęp: Dorota Folga-Januszewska i Teresa Jabłońska. Jak piszą autorzy publikacji: - Mit Zakopanego okresu międzywojnia (1918-1939) to jedno z najważniejszych zjawisk kształtujących odrębność sztuki i kultury polskiej. Jednym z jego najważniejszych twórców i piewców był Rafał Malczewski (1892-1965) – syn Jacka, artysta, którego nazwisko łączone bywa częściej z literaturą, niż sztuką. Autor kilkuset obrazów, kilku tysięcy akwarel, kilkudziesięciu esejów, książek, felietonów, twórca scenariusza filmu „Biały ślad” (od którego rozpoczyna się zjawisko zwane „filmem górskim” w Polsce), współautor z Ferdynandem Goetlem sztuki teatralnej i autor słuchowisk radiowych – mimo olbrzymiego dorobku i najwyższych laurów artystycznych w przedwojennej Polsce, pozostaje twórcą prawie zapomnianym, głównie ze względu na rozproszenie dzieł i niedostępne wcześniej archiwalia. Rafał Malczewski był także alpinistą, znakomitym narciarzem, członkiem TOPR, propagatorem nowego stylu sportowego. W 1939 r. Malczewski wyjechał z Polski, przez Francję, Hiszpanię, Portugalię, Brazylię, Stany Zjednoczone, do Kanady, gdzie w tęsknocie za Zakopanem, chory i w tragicznych warunkach materialnych dopisał rozdział „Mitu Zakopanego”, znany nam jako zbiór felietonów: „Pępek świata. Wspomnienia z Zakopanego”. Książka ta, pisana w rozgoryczeniu na emigracji, okrojona przez cenzurę, wydana została w Warszawie w 1960 r., dogłębnie zniekształcając opinię o artyście. Publikację można zakupić w twardej lub miękkiej oprawie w gmachu głównym Muzeum Tatrzańskiego przy ulicy Krupówki 10. Wielką atrakcją wystawy będzie film „Biały ślad” w reż. Adama Krzeptowskiego, który będzie można oglądać na Kozińcu. Już teraz zapraszamy do odwiedzenia tej bardzo ciekawej wystawy, która stanowi podróż w czasy, kiedy dla polskiej inteligencji Zakopane było prawdziwym „pępkiem świata”. W imieniu Muzeum Tatrzańskiego na wystawę zaprasza Dyrektor Teresa Jabłońska, a my gorąco wierzymy, że wystawa ta będzie prawdziwym hitem sezonu letniego w Zakopanem".

Sponsorzy zakopiańskiej edycji wystawy "Rafał Malczewski i mit Zakopanego":

Foto-relacja (zdjęcia Anna Karpiel):

Foto-relacja (zdjęcia ze zbiorów MT):